Milieumanagementsysteem ontwerpen met ISO 14001

ISO 14001 is een norm voor een milieumanagementsysteem. Het gaat net als bij ISO 9001 om de beheersing van processen, waarbij zowel het milieu als uw organisatie voordeel bereiken. Het gaat om een win-win relatie met voordelen voor zowel uw organisatie als het milieu. Daartoe worden de processen geanalyseerd en het principe van continue verbetering wordt toegepast, net als in andere kwaliteitsmanagementsystemen.

In de stappen op weg naar het ISO 14001 certificaat is het niet de bedoeling checklists in te voeren en beschrijvingen te maken, maar te streven naar beheersing én verbetering van processen: De toepassing van procesmanagement. Meten en verbeteren is belangrijker dan beschrijven.

ISO 14001 milieumanagementsysteem in 5 stappen:

  1. Stap 1: Nulmeting ISO 14001 uitvoeren
  2. Stap 2: Milieumanagementsysteem ontwikkelen conform ISO 14001:2015
  3. Stap 3: Implementeren van het milieumanagementsysteem
  4. Stap 4: Evaluatie van het managementsysteem
  5. Stap 5: ISO 14001 certificatie

Stap 1: Nulmeting ISO 14001 uitvoeren

Als eerste wordt de huidige status van de organisatie bepaald ten opzichte van de norm en het milieumanagement van de organisatie. De norm geeft een aantal richtlijnen en deze kunnen worden getoetst. Verder is het nodig om uit te zoeken welke milieuwetgeving voor de organisatie van toepassing is als ook welke milieubelastende activiteiten er plaatsvinden. Waar wordt afval geproduceerd? Welke volumes? Welke materialen, energie of verspillingen? Dit wordt allemaal bekeken door vanuit de operationele processen en de manier waarop die functioneren. Dit zijn geen administratieve controles. Het gaat er niet om te toetsen of er een schema is voor het ophalen van het afval, maar wel of dat afval tijdig en op de juiste manier wordt opgehaald, of de hoeveelheden worden geregistreerd en welke maatregelen genomen zijn om deze hoeveelheden te reduceren. Afval kost immers geld, zowel voor de afvoer, maar ook bij de inkoop en het op voorraad leggen zijn kosten gemaakt. Het is opgepakt, uitgeladen, opgeslagen, vastgehouden en geregistreerd. Verder wordt in dit stadium ook het ISO 14001 handboek onderzocht en getoetst op volledigheid en juistheid.

Stap 2: Milieumanagementsysteem ontwikkelen conform ISO 14001

Nu begint de daadwerkelijke opbouw. De nulmeting geeft aan waar in de organisatie kosten of energie worden verspild. Waar, in welke processen, ontstaan de afvalstromen van bijvoorbeeld chemicaliën, papier of metaal? Welke voorraadartikelen zijn over de datum? Waar wordt teveel energie verspild en welke bedrijfs- of milieurisico's kunnen de organisatie en het milieu schade toebrengen? Dat wetende kan de scope worden bepaald: De reikwijdte van het milieumanagementsysteem. Is het milieusysteem van toepassing op een deel van de organisatie, op de hele organisatie, of zijn ook de toeleveranciers, dan wel de klanten er bij betrokken? Verder moeten we inventariseren om welke materialen, energie of (grond)stoffen het gaat en wat de volumes zijn. Dat leert u wat de verspilde kosten zijn en de belasting voor de omgeving. Tot slot moet worden vastgesteld wat de wettelijke eisen zijn van de materialen waar uw organisatie mee werkt en welke doelstellingen worden nagestreefd. Uit al deze informatie kan een systeem worden ontwikkeld en worden werkwijzen aangepast. Bijvoorbeeld, lagere voorraden, andere communicatie of een slimmer milieudossier.

Stap 3: Implementeren van het milieumanagementsysteem

Net als met algemene managementsystemen is het nu de uitdaging om het in stap 2 ontworpen systeem te implementeren in de organisatie; in de dagelijkse routine. Kortom, dit is een normaal managementvraagstuk, vergelijkbaar met de opzet van bijvoorbeeld ISO 9001. Een aantal vereisten en voorschriften zal waarschijnlijk wettelijk zijn vastgelegd en zelfs de wijze van meten staat soms ook voorgeschreven. Deze procedures moeten met de medewerkers worden doorgesproken en er moet een weg gevonden worden om deze procedures tot gemeengoed te maken in de dagelijkse uitvoering. Ook de nieuwe, eigen doelstellingen (gebaseerd op de kostenanalyses) en de daarbij ontwikkelde procedures moeten worden geïmplementeerd. Afhankelijk van hoe goed de organisatie reeds aan de wet- en regelgeving voldoet, moeten er maatregelen worden genomen om aan deze wettelijke eisen te kunnen voldoen. Bijvoorbeeld: Er werd te warm afvalwater geloosd, of de opslag van gevaarlijke stoffen is niet conform de wet. Als het goed is, zijn de medewerkers al vroeg in het traject betrokken. Zelfs zo vroeg, dat zij zelf aan de opzet hebben meegewerkt en dus nut en noodzaak inzien en ervaren. Zonder dat draagvlak en inzicht zal het systeem uiteindelijk niet in de praktijk gaan functioneren en blijven de verspillingen bestaan. Het is daarom belangrijk medewerkers vanaf stap 1 al te betrekken, zodat men zich beseft, dat het niet alleen om het certificaat gaat of om checklists, maar om het rendement van de organisatie en de bescherming van de omgeving.

Stap 4: Evaluatie van het managementsysteem

Wanneer het systeem is ingewerkt en functioneert binnen de dagelijkse gang van zaken, dan hoort daar natuurlijk ook het meetsysteem bij om de voortgang te beoordelen. Dat kan via auditing, data-analyse of een combinatie hiervan. Eenmaal gemeten wat de verspillingen zijn, is het natuurlijk van belang te toetsen of de (vernieuwde) doelstellingen worden gehaald, of de kosten dalen en of u voldoet aan de van toepassing zijnde wetgeving. We zullen dus een mechanisme moeten implementeren, dat er voor zorgt dat we de juiste informatie op het juiste moment gerapporteerd krijgen. Zowel voor de medewerkers, als voor de managers. Wat hier ook bij hoort, is het continu bijhouden van de wettelijke richtlijnen/wettelijke vereisten, zodat procedures kunnen worden aangepast, als ook het toetsen van deze vereisten aan de norm ISO 14001. Zowel de medewerkers als het management krijgen dan wekelijks of maandelijks inzicht in de verbeteringen, dan wel de daling van de kosten of verbetering van de productkwaliteit. Verbetering van de productkwaliteit gaat vaak hand in hand met een daling van verspillingen en verkorting van de doorlooptijd.

Stap 5: ISO 14001 certificatie

Als eenmaal het systeem is ingericht en werkt in de praktijk, dan kan het milieumanagementsysteem worden getoetst door een certificerende instantie. Zij toetsen de organisatie op basis van de ISO 14001 norm. Het is handig deze externe audit te laten samenvallen met de audit voor ISO 9001.

ISO 14001:2015 en ISO 9001:2015 zelfde opbouw en PDCA principe

Samengevat gaat het er bij de toepassing van ISO 14001 om een slimme combinatie te maken van verbetering van processen, verlaging van kosten en ontlasting van het milieu. Dan is milieumanagement een goed systeem. Iedere andere manier leidt tot bureaucratie. Het voordeel is dat ISO 9001:2015 en ISO14001:2015 nu gelijk geschakeld zijn. Ze zijn op dezelfde wijze opgebouwd en schrijven hetzelfde PDCA principe voor continue verbetering van processen. Wij hebben een kwaliteitshandboek voor u waar beide normen in zitten, inclusief nog andere normen. Alles geïntegreerd.

Vraag hulp bij de toepassing van ISO 14001 door onderstaande formulier in te vullen. We helpen u bureaucratie voorkomen. U kunt ook altijd even met ons bellen of schrijven via 088 33 666 66 of info@patagonia-bv.com.

Stel uw vragen

Vul het formulier in en stel uw vragen.

Adrienne Tegelaar